Local Bodies Election and Lota crecy

http://www.dailyibrat.com/beta/index.php?p=article&id=5675

بلدياتي چونڊون ،  سياسي ۽ مفادي لوٽن جو مستقبل

سرور بلوچ

لوٽن جي تاريخ تمام گهڻي پُراڻي آهي شروعاتي دور ۾ لوٽا مٽي سان ٺاهيا ويندا هُئا پر وقت گذرڻ سان گڏ جتي ٻين شين ترقي ڪئي آهي اتي لوٽن جي رنگ ، بناوت ۽ اسٽائل ۾ پڻ تمام گهڻي تبديلي آئي آهي، هاڻ لوٽا نه رڳو مٽي پر اسٽيل ۽ پلاسٽڪ سان پڻ ٺاهيا وڃن ٿا ، پر جيئن ته دنيا گول آهي پراڻيون شيون وري واپس اچن پيون ، جيئن خاص ڪري پاڪستان ۾ بجلي ختم پئي ٿئي ، گئس لڀي ڪانه ٿي ۽ هاڻ ته ٻڌو آهي ته فيس بڪ به مرڻ وارو آهي ، لڳي ايئن ٿو ڄڻ اسان واپسي واري رستي تي سفر شروع ڪري ڇڏيو آهي ، جڏهن واپسي شروع ٿئي ٿي وري اُتي پراڻين شين جي اهميت به وڌي ٿي اهڙي طرح مٽي جي لوٽن جي اهميت وري وڌي رهي آهي ( انسان به ته مٽي جو ٺهيل آهي ) جيئن ته لوٽا مختلف قسمن جا ٿين ٿا ۽ هر قسم جي لوٽي جو ڪم به پنهنجو پنهنجو هوندو آهي ، هڪ لوٽو اهڙو به آهي جنهن سان صحت سُٺي ٿئي ٿي ۽ ماڻهو تندرست رهي ٿو ان کي اسٽيل جو يا وري کير پيئڻ وارو لوٽو به چئبو آهي ، جنهن تي سنڌي ۾ مشهور ڪلام به آهي “ لوٽو مونکي آڻي ڏي ، منهنجو مونکي آڻي ، منهنجي کير پيئڻ وارو لوٽو ” ان لوٽي کي تندرستي لوٽو به چئي سگهجي ٿو ، ان بعد هڪ ٻيو لوٽو جيڪو اڪثر پلاسٽڪ جو ۽ ڪٿي وري اسٽيل جو هوندو آهي جيڪو نماز پڙهڻ کان اڳ وضو لاءِ استعمال ڪبو آهي ۽ مهمان اچڻ مهل هٿ ڌوئارڻ لاءِ پڻ ڪتب آندو ويندو آهي ، ان لوٽي جي به وڏي اهميت آهي پر ترقي جي تيزي ان جي اهميت کي ڪنهن حد تائين گهٽائي ڇڏيو آهي هاڻ وضو لاءِ ٽوٽيون لڳي ويون آهن ۽ مهمان به ماني کائڻ کانپوءِ ٽشو سان هٿ اگهيو وٺن ۽ جي يادگيرو رهيو ته هٿ ڌوئبا نه ته خير آ هونئن به هاڻ پاڻي وارا ٽشو به مارڪيٽ ۾ اچي ويا آهن ، جهيڙي کان بچڻ لاءِ ان قسم جي لوٽي کي رڳو مهماني لوٽو چئجي ته بهتر آهي ، جيئن ته شهرن ۾ ترقي ۽ متبادل ذريعا هجڻ ڪري انهن ٻنهي قسمن جي لوٽن جو استعمال تمام گهڻجي ويو آهي ۽ اهي لوٽا هاڻ شهرن ۾ تمام گهٽ ٻهراڙين ۾ ضرور نظر اچي ويندا آهن ، انهن ٻنهي قسمن جي لوٽن کان وڌيڪ اهم ۽ طاقتور هڪ ٻيو لوٽو به آهي جيڪو ڪجهه عرصو اڳ تمام اهم هو پر هاڻ ڪٿي نظر نه پيو اچي ، اهو لوٽو ظاهري نه سهي پر مٽي جو ٺهيل هوندو آهي ، جيڪو ڪنهن اهم شخصيت کي ڪُرسي تي ويهارڻ ۽ ان تان ڪيرائڻ جي سگهه رکي ٿو ، جيئن ته اسان وٽ وڏڙا ڳالهه نه مڃيندڙ ڇوڪرن ۽ غلط صحبت ۾ ايندڙ نوجوانن کي وات ڳاڙها ڇورا چئي مخاطب ڪندا آهن ، ساڳئي طريقي اسان کي 2008 جي چونڊن جي ڪجهه عرصي بعد 2011 ۾ پنجاب اسمبلي ۾  وات ڳاڙها لوٽا به نظر آيا هُئا ، انهن جون پريس ڪانفرنسون ڪنهن سرچ انجن تي آساني سان ڳولي سگهجن ٿيون ، ان قسم جي لوٽي کي سياسي لوٽو سڏجي ٿو انهن لوٽن جي تاريخ گهڻي پُراڻي ته نه آهي پر انهن جو ڪم تمام اهم آهي ، جيئن ته انهن لوٽن جي ڪابه هڪ زبان نه هوندي آهي اُهي اوهان کي سڀئي مُلڪي ٻوليون ڳالهائيندي  نظر ايندا ڪجهه پڙهيل لکيل لوٽا ته انگريزي به ڳالهائي ويندا آهن ، اهڙا لوٽا تعداد ۾ بيشڪ گهڻا نه هجن پر انهن جو ڪم گهڻو اهم هوندو آهي ، جيڪي اسان کي هي صوبي ۾ سولائي سان ملي وڃن ٿا ، ڪجهه امير لوٽا ته ٻاهرين ملڪن ۾ پڻ ويٺا آهن هوئن ته اهي ليڪل هوندا آهن پر ڪنهن سياسي جهڙي يا ناراصگي مان فائدو وٺي ظاهر ٿي ويندا آهن ۽ پوءِ ريڊيو ، ٽي وي ۽ اخبارن ۾ رڳو اهو ئي نظر ايندا آهن ، جيئن اسان 2011 ۾ ڏٺا ، اهڙا لوٽا جمهوري حڪومتن ۾ ڪجهه گهٽ تعداد ۾ ڏسڻ ۾ ايندا آهن پر آمرن جي آشيرواد ۾ انهن جي سٺي افزائش جي ڪري هو تيزي سان وڌندي ڏٺا ويا آهن ، مشرف جي 11 سالن جي اقتداري دور ۾ اهڙن لوٽن جي وڏي کيپ سامهون آئي ، ان دور ۾  سُتل لوٽا ٻيهر ظاهر ڪيا ويا هُئا مشرف جي ڪاري جادو اهڙو ته عمل ڪيو جو سندس هڪ ڦوڪ سان پيپلز پارٽي جا سُٺا سُٺا ڪارڪن به لوٽا ٿي ويا هُئا ، اُهي ساڳيا ماڻهو جن پيپلز پارٽي جي ٽڪيٽ تي چونڊ وڙهي ڪاميابي ماڻي، اُهي ان دور ۾ وري پيپلز پارٽي خلاف ڳالهائيندڙن ۾ سڀ کان اڳئين صف ۾ بيٺل نظر ايندا هُئا ، انهن مان فيصل صالح حيات ۽ شيرافگن تمام ايڪٽو چيا ويندا هُئا جيڪي هر روز قانوني پوائنٽن ذريعي هڪ آمر جي تعريف ۽ پيپلز پارٽي جي بُرائي ڪندا رهندا هُئا ، پر مشرف بعد جيڪو ٿيو اُهو سندن وهم ۽ گمان ۾ به نه هو شير افگن نيازي سان جيڪو ٿيو ان کي سٺو نه چئبو پر قدرت جو قانون آهي جيڪو بُرو ڪندو تنهن سان بُرو ٿيندو ، مشرف جي وڃڻ بعد وفاق ۽ صابائي اسمبلين ۾ مفاهمتي پاليسي جو رنگ اهڙو ته چڙهيو جو اسان پڪ سمجهي ته هاڻ انهن لوٽن جي فيڪٽري بند ٿيڻ واري آهي ، شروعاتي ٻه سال ته واقعي اهي لوٽا غائب هُئا پر ٻن سالن بعد 2011 ۾ پنجاب اسمبلي مان مفاهمت جي موڪلاڻي ٿي ۽ ڪيترن ئي سالن کان ڪُرسي کان پري نواز ليگ پنجاب ۾ انهن لوٽن کي فارروڊ بلاڪ جي نالي سان سامهون آندو ، جيڪي مسلم ليگ (ق) جا ممبر هُئا ۽ سندن سيٽ تان چونڊوڙهي ڪامياب ٿي پنجاب اسمبلي پهتا هُئا ، شريف برادران جي جادو به عمل ڪيو ۽ ان وقت گهڻائي لوٽا سامهون اچي ويا هُئا ، اُهي نون لوٽا سڀ پراڻيون ڳالهيون ۽ لوٽن سان ٿيندڙ ويڌن وساري عطا مانيڪا سان گڏجي پنجاب اسمبلي کي ڪلهن تي کنيو ويٺا هُئا ، نيٺ اهڙن لوٽن جي مهرباني سان پيپلز پارٽي ۽ نواز ليگ جو اتحاد ختم ٿيو ۽ پ پ وڃي مخالف ڌر واري جاءِ سنڀالي ، انهن لوٽن خلاف ان وقت ۾ روز اسان کي پنجاب اسمبلي جي ٻاهر ۽ اندر لوٽا مارچ ۽ لوٽا احتجاج ڏسڻ وٽان ملندا هُئا ، ڪڏهن ڪڏهن ته اسمبلي ايئن لڳندي هُئي ڄڻ ڪنهن مدرسي پهچي ويا هجون اجهو ٿا سڀ ممبر وضو شروع ٿا ڪن ،  خيرن سان پ پ حڪومت پنجاب اسمبلي مان حڪومتي ڌر مان ڌار ٿي پر وفاق ۽ سنڌ ۾ سندن حڪومت پنهنجو مُدو پورو ڪيو ، مشرف دور کان اڳ به سياسي ڦير گهير سبب لوٽا مشهور ٿيا هُئا خاص ڪري ڇانگا مانگا جون ڳالهيون اڄ به ڪڏهن ڪڏهن ٻُڌڻ لاءِ ملنديون آهن ، مشرف دور ۾ وفاق ۾ جڏهن ته گذريل پنج سالن ۾ سياسي لوٽن پنجاب اسمبلي ۾ پنهنجا جوهر ضرور ڏيکاريا هُئا ، 2013 جي چونڊن کي 8 مهينن کان مٿي عرصو گذري چڪو آهي ۽ نواز ليگ جي حڪومت ۽ کيس حلف کئني 7 مهينن کان مٿي عرصو گذري چڪو آهي ، نواز ليگ جي حڪومت اسمبلي ۾ اڪثريت هئڻ ڪري پاڻ کي ڪنهن خطري ۾ نه پئي ڏسي ان ڪري  وفاق ۾ اهڙي صورتحال نه آهي جو ڪو سياسي لوٽن جي جاءِ ٺهي جڏهن ته صوبائي اسمبلين کي ڏسجي ته پنجاب ۾ نواز ليگ  ايتري سگهاري آهي ۽ پيپلز پارٽي وري ايتري ڪمزور آهي ان ڪري هُتي به شهباز حڪومت خلاف ڪا لوٽا پاليسي جا امڪان ڏسڻ ۾ نٿا اچن ، سنڌ ۾ پيپلز پارٽي خلاف به ڪا اهڙي مهم جوئي نٿي ڏسجي ، اڃاڻ تائين ته وفاق ۽ صوبن ۾ ڪو لوٽا ڪريسي جي سياست جا امڪان نظر نه پيا اچن، ان ڪري وفاق ۽ صوبن جي سياست تي اثر انداز ٿيندڙ لوٽن ( جي ڪنهن ڪنڊ پاسي ۾ آهن ) کي فاالحلال صبر کان ڪم وٺڻو پوندو ، پر هيٺين سياست تي اثر انداز ٿيندڙن سياسي لوٽن لاءِ پليٽ فارم سجڻ وارو آهي ، مڪاني چونڊن کان اڳ سنڌ صوبي ۾ لوٽا ڪريسي ۽ سياسي ڦير گهير وڏي پئماني تي جاري آهي،  بلوچستان ۾ مڪاني چونڊن ٿيڻ بعد ٻين صوبن ۾ به مڪاني چونڊن ٿيڻيون آهن ، سنڌ ۾ پيپلز پارٽي شايد ئي ڪو ضلعو ڇڏيو هجي جتان ٻين پارٽين جا پُراڻا پُراڻا ۽ اڳوڻن چونڊيل نمائندن کان وٺي ذيلي تنظيمن جي اڳواڻن ۽ ڪارڪنن کي پاڻ سان نه ملايو هُجي ، گهڻا ته ڪيترائي ڏهاڪا پارٽين ۾ رهڻ بعد الوداع چئي پيپلز پارٽي ۾ شامل ٿيا آهن ، جڏهن ته ڪٿي وري هڪ اڌ پيپلز پارٽي جا ماڻهو به ٻيون پارٽيون پاڻ ڏانهن ڇڪي ويون آهن ، انهن مان اڪثريت پارٽي تبديل ڪرڻ مقصد رڳو پنهنجي پاڻ کي نظر انداز ڪرڻ ٻڌائين ٿا پر نظر ايئن آيو آهي ته انهن  پنهنجن مفادن خاطر پارٽيون ڇڏي ٻين پارٽين ۾ ويا آهن ۽ وري اوڏهن به کين لفٽ نه ملڻ جي صورت ۾ وري ساڳئي پارٽين ڏانهن ايندي به نظر آيا آهن ، ڏٺو وڃي ته جيڪي به پنهنجي منشور ، نظرياتن کي هڪ پاسي ڪري رڳو پنهنجي مفاد خاطر ٻين پارٽين ۾ شامل ٿئي ٿو ان کي سياسي لوٽا نه ته مفادي لوٽا ضرور چئي سگهجي ٿو ،  مڪاني چونڊن ۾ اهڙن مفادي لوٽن جي پڻ وڏي اهميت آهي ۽ ناظمي جا مزا وٺندڙن جي وڏي اڪثريت انهن لوٽن ۾ شامل آهي ، مشرف دور جي ٿيل مڪاني چونڊن ۽ ان وقت مليل اختيارن بعد ان دور ۾ ڪامياب ٿيل ناظمن کي اُهي ڏينهن شايد ڪڏهن به نه وسرن ڇو ته ان وقت ضلعي ناظم ۽ سندس اختيارن جي سامهون هڪ ايم پي اي ويچارو نظر ايندو هو ، وڏا وڏا اختيار هٿن ۾ رکندڙ به اهو سمجهي ويٺا آهن ته هن ڀيري مڪاني چونڊن ۾ پيپلز پارٽي شايد ئي ڪو ضلعو هارائي ان ڪري وڏي انگ ۾ ماڻهو پارٽيون ، وفاداريون ، دوستيون ڇڏي ان ۾ شامل ٿي رهيا آهن ، ۽ ڪي وري ٻين پارٽين ۾ شامل ٿي رهيا آهن ، عدالتي حڪم ، بلوچستان ۾ مڪاني چونڊن بعد امڪان ته وڏا آهن ته سنڌ ۽ ٻين صوبن ۾ به چونڊون ٿين پر هڪ ڳالهه ضرور سوچڻ گهرجي ته پيپلز پارٽي بلدياتي چونڊون ڪرائي به وٺي ته ڇا مشرف دور وانگر سڀ اختيار ناظمن حوالي ڪندي؟ ۽ جي بلدياتي چونڊون نه ٿيون يا چونڊون ٿيڻ بعد شاهي اختيار ناظمن کي نه مليا ته پوءِ وڏا وڏا خواب اکين ۾ سجائي ناظمي ، ڪائونسلري ۽ ان دور جا اختيار وري حاصل ڪرڻ جي خواهش ۾ پارٽيون بدلائيندڙ اهڙن سياسي ۽ مفادي لوٽن جو مستقبل ڇا هوندو .

imsbaloch@hotmail.com